ΠΩΣ ΤΟ ΧΡΩΜΑ ΔΙΗΓΕΙΤΑΙ ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ
Ακόμα και όταν δεν το αντιλαμβανόμαστε, το χρώμα επιδρά πάνω μας ψυχολογικά και συναισθηματικά προκαλώντας ποικίλες αντιδράσεις και λειτουργώντας με πολλαπλούς ασυνείδητους τρόπους. Μπορεί, επομένως, ταυτόχρονα με την αισθητική του συμβολή, να χρησιμοποιηθεί και ως εργαλείο προκειμένου να προάγει την αφήγηση της ιστορίας.
Αυτό μπορεί να συμβεί με πολλούς τρόπους: εφιστώντας την προσοχή μας σε λεπτομέρειες, ορίζοντας την ατμόσφαιρα της ταινίας, υποδηλώνοντας χαρακτήρες, επισημαίνοντας αλλαγές και μοτίβα, ή καθοδηγώντας τον θεατή να ενώσει τις τελείες στην αφήγηση της ιστορίας.
Όταν μιλάμε για τα χρώματα μιας ταινίας, αναφερόμαστε στα χρώματα των σκηνικών ή των σκηνικών αντικειμένων, σε ενδυματολογικές επιλογές, αλλά και στον ευρύτερο φωτισμό και τη χρωματική παλέτα που έχει διαλέξει η ταινία για να διηγηθεί την ιστορία της. Παραδοσιακά υπάρχουν αναμενόμενες αντιδράσεις σε συγκεκριμένα χρώματα, ωστόσο δεν υπάρχουν απόλυτοι κανόνες όσον αφορά τη χρήση των χρωμάτων, ενώ η επιλογή να μη φαίνεται ότι δίνεται προσοχή στα χρώματα, είναι επίσης συνειδητή και εξυπηρετεί τους σκοπούς της ταινίας. Σε τελική ανάλυση η αντίδραση του θεατή έχει να κάνει με το πώς η ίδια η ταινία χειρίζεται τις χρωματικές της παλέτες.
Τι εννοούμε όμως όταν μιλάμε για "παλέτα χρωμάτων";
Η βασική χρωματική θεωρία κατηγοριοποιεί τα χρώματα (ανάλογα με τους συνδυασμούς τους για την επίτευξη ενός αρμονικού αποτελέσματος) σε αναλογικά, συμπληρωματικά και τριαδικά. Προσθέτοντας σε αυτά και τη μονοχρωματική παλέτα, μπορούμε να αρχίσουμε να παρατηρούμε τις χρωματικές επιλογές μερικών εμβληματικών ταινιών και το αποτέλεσμα που επιτυγχάνουν.
H μονοχρωματική παλέτα
Στην μονοχρωματική παλέτα κυριαρχεί ένα χρώμα σε διάφορους τόνους και αποχρώσεις, δημιουργώντας ένα ενιαίο χρωματικό αποτέλεσμα με αρμονία και συνοχή καθ' όλη τη διάρκεια της ταινίας.
The Matrix (The Wachowskis, 1999)
Grand Budapest Hotel (Wes Anderson, 2014)
Tα αναλογικά χρώματα
Τα αναλογικά χρώματα γειτονεύουν μεταξύ τους στον χρωματικό τροχό. Εφόσον δεν είναι αντιθετικά, δημιουργούν ένα αρμονικό και χαλαρωτικό αποτέλεσμα. Συνήθως ένα χρώμα είναι το κυρίαρχο, ένα το δευτερεύον που το συμπληρώνει, και ένα τρίτο που χρησιμοποιείται για να δώσει έμφαση.
Inside Llewyn Davis (Joel & Ethan Coen,2013)
Τα συμπληρωματικά χρώματα
Βρίσκονται απέναντι το ένα από το άλλο στον χρωματικό τροχό και δημιουργούν ζωντανές αντιθέσεις στο μάτι. Πολύ συχνά το πορτοκαλί και το μπλε χρησιμοποιούνται ως αντιθετικά σε blockbuster ταινίες, αφού τα πρόσωπα (συνήθως σε αποχρώσεις του πορτοκαλί) γράφουν καλύτερα στο φωτογραφικό φακό όταν βρίσκονται σε μπλε φόντο (π.χ θάλασσα, ουρανός).
Amelie (Jean-Pierre Jeunet, 2001)
Mad Max: Fury Road (George Miller, 2015)
Passengers (Morten Tyldum, 2016)
X - Men: Dark Phoenix (Simon Kinberg, 2019)
Τα τριαδικά χρώματα
Τα τριαδικά χρώματα είναι τρία χρώματα κατανεμημένα σε ίση απόσταση μεταξύ τους στον χρωματικό τροχό (με πιο συνηθισμένη την τριάδα κόκκινο, μπλε και κίτρινο). Η τριαδική παλέτα είναι πολύ σπάνια, ενώ η χρήση της είναι χαρακτηριστική σε ταινίες της nouvelle vague.
Pierrot Le Fou (Jean-Luc Godard, 1965)
Une femme est une femme (Jean-Luc Godard, 1961)
Mε όλα αυτά υπόψη, πάμε να δούμε με ποιούς τρόπους χρησιμοποιούνται οι χρωματικοί συνδυασμοί για να αναδείξουν και να προάγουν την αφήγηση σε συγκεκριμένες ταινίες:
Ασύμβατοι ή παράφωνοι χρωματικοί συνδυασμοί
Όταν η ασυμβατότητα
των χρωμάτων είναι συνειδητή επιλογή, χρησιμοποιείται για να τραβήξουμε
την προσοχή εκεί που θέλουμε. Συνήθως η παραφωνία αυτή βοηθάει να ξεχωρίσει ένα
αντικείμενο στο πλάνο, μια λεπτομέρεια που θέλουμε να τραβήξει το μάτι, ένας
χαρακτήρας (π.χ με τα ρούχα που φοράει) ή μια στιγμή από την υπόλοιπη ταινία.
Pleasantville (Gary Ross, 1998) Οι κάτοικοι του Pleasantville αρχίζουν να βιώνουν πρωτόγνωρα συναισθήματα και εμπειρίες και γίνονται από ασπρόμαυροι έγχρωμοι.
Gone Girl (David Fincher, 2014) Όταν οι υποψίες για το θάνατο της γυναίκας του πέφτουν επάνω του, ο Νικ ξεχωρίζει χρωματικά από τα πεθερικά του, που μέχρι τότε στέκονταν στο πλευρό του.
WandaVision (Jac Schaeffer, 2021) Η Γουάντα ταράζεται όταν ανακαλύπτει ένα πολύχρωμο ελικοπτεράκι, εντελώς παράταιρο με τον κόσμο που την περιβάλλει.
Το χρώμα συμβολίζει έναν χαρακτήρα ή ένα θέμα
Όταν ένα χρώμα ή συνδυασμός χρωμάτων επανέρχεται συνεχώς σε μια
ταινία και σχετίζεται με ένα συγκεκριμένο χαρακτήρα, αντικείμενο, μέρος ή μοτίβο
τότε μετατρέπεται σε σύμβολο. Αυτό συμβαίνει σε πάρα πολλές εμβληματικές
ταινίες.
The Godfather (Francis Ford Coppola, 1972) Ξεκινώντας από την πρώτη ταινία της τριλογίας και συνεχίζοντας και στις επόμενες, τα πορτοκάλια εμφανίζονται στην οθόνη όταν επίκειται ή έχει συντελεστεί κάποιος θάνατος, και έτσι το πορτοκαλί καταλήγει να συμβολίζει ευρύτερα το θάνατο ή την απειλή.
Blue is the warmest colour (Abdellatif Kechiche, 2013) Το μπλε χρώμα, κυρίαρχο σε όλη την ταινία, συνδέεται με το χρώμα των μαλλιών της Έμα και καταλήγει να συμβολίζει το πάθος και την εμμονή της Αντέλ γι' αυτήν.
We need to talk about Kevin (Lynne Ramsay, 2011) Το κόκκινο χρώμα που δεσπόζει απειλητικά σε όλη τη διάρκεια της ταινίας και σχετίζεται με τον Κέβιν, προμηνύει το αιματηρό τέλος.
Το χρώμα γίνεται οδηγός
Επανεμφανιζόμενο σε συγκεκριμένες σκηνές της ταινίας, ένα χρώμα μπορεί να καθοδηγήσει τον θεατή στην αφήγηση της ιστορίας, ενώ και οι χρωματικές εναλλαγές από μόνες τους μπορεί να αποκτήσουν αφηγηματικό ρόλο.
Eternal Sunshine of the Spotless Mind (Michel Gondry, 2004) Τα διαφορετικά χρώματα των μαλλιών της Κλεμεντάιν, εκτός από στοιχείο του χαρακτήρα της, καθοδηγούν τον θεατή προκειμένου να αντιληφθεί την χρονική ακολουθία των γεγονότων της μη γραμμικής αφήγησης της ταινίας.
Blade Runner 2049 (Denis Villeneuve, 2017) Το κίτρινο χρώμα γίνεται ο οδηγός του Κ προς την αλήθεια και εμφανίζεται στην οθόνη κάθε φορά που κάνει μια σημαντική ανακάλυψη.
Το χρώμα διαχωρίζει χώρους ή σκηνές
Το χρώμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί προκειμένου να διαχωριστούν μέσα στην ίδια ταινία διαφορετικές σκηνές ή διαφορετικοί χώροι οι οποίοι δρουν αντιπαραθετικά μεταξύ τους στην αφήγηση.
Snowpiercer (Bong Joon-ho, 2013) Διαφορετικές χρωματικές παλέτες για να αποτυπωθούν τα τελευταία βαγόνια του τρένου, όπου ζει η κατώτατη τάξη, και διαφορετικές για τα μπροστινά όπου ζει η ελίτ.
Parasite (Bong Joon-ho, 2019) Το υπόγειο όπου διαμένει η οικογένεια Κιμ αποτυπώνεται με θερμά χρώματα, σε αντίθεση με το ψυχρό πολυτελές σπίτι της οικογένειας των Παρκ.
Lord of the Rings, The Return of the King (Peter Jackson, 2003) Τα σκοτάδια της Μόρντορ και το καταπράσινο Σάιρ, το φως εναντίον του σκοταδιού.
Το χρώμα υποδεικνύει αλλαγή ή μετάβαση
Όταν ένα χρώμα ή μια παλέτα χρωμάτων μεταβάλλεται στην διάρκεια μιας ταινίας, συνήθως η μεταβολή αυτή αντιπροσωπεύει μια μεταστροφή ή μεταμόρφωση του ήρωα, της ιστορίας ή του θέματος. Μπορούμε έτσι να επικοινωνήσουμε υποσυνείδητα, με οπτικά μέσα, την αλλαγή που συμβαίνει σε ένα χαρακτήρα ή στην ίδια την ιστορία.
Spiderman 3 (Sam Raimi, 2007) Όταν ο ήρωας περνάει στην "απέναντι πλευρά" βλέπουμε την σκοτεινή (κυριολεκτικά) όψη του.
Lord of the Rings (Peter Jackson, 2001-2003) Ο Γκάνταλφ ο Γκρίζος αποκτά ανώτερες δυνάμεις και μεταμορφώνεται σε Λευκό Μάγο.
Star Wars: Return of the Jedi (Richard Marquand, 1983) Ο Λουκ Σκάιγουόκερ προσεγγίζει τη σκοτεινή πλευρά της Δύναμης και αυτό αποτυπώνεται και χρωματικά στην ενδυμασία του ήρωα.
Ρεαλισμός εναντίον φαντασίας
Τις περισσότερες φορές η χρωματική παλέτα της ταινίας είναι άμεσα συνδεδεμένη με το είδος της ταινίας και αποτελεί τη βασική οπτική διαφοροποίηση μεταξύ ρεαλιστικών, κοινωνικών ή ακόμα και ντοκιμαντερίστικων ταινιών που απεικονίζουν την "πραγματική ζωή", σε αντίθεση με ταινίες επιστημονικής φαντασίας. Αντίστροφα, ξεκινώντας από αυτήν ακριβώς τη χρωματική διαφοροποίηση, την οποία αντιλαμβανόμαστε άμεσα, μπορούμε να τοποθετήσουμε την αφήγηση στο ένα άκρο του ρεαλισμού ή στο άλλο της καθαρής μυθοπλασίας.
Sorry We Missed You (Ken Loach, 2019)
'Ιδιο χρώμα, διαφορετικοί συνειρμοί
Όπως είπαμε και προηγουμένως, παρόλο που υπάρχουν αναμενόμενοι συνειρμοί συνδεδεμένοι με συγκεκριμένα χρώματα, είναι δυνατόν αυτοί να παραμεριστούν και η ταινία να ορίσει τους δικούς της χρωματικούς συσχετισμούς, που δεν έχουν νόημα έξω από την ιστορία που αφηγείται.
A Clockwork Orange (Stanley Kubrick, 1971) Το άσπρο γίνεται σύμβολο της βίας και της βαναυσότητας της συμμορίας του Άλεξ.
Dogtooth (Yorgos Lanthimos, 2009) Το άσπρο ως ευθεία ειρωνεία της υποτιθέμενης προστασίας και αθωότητας που εγγυάται η οικογένεια.
Funny Games (Michael Haneke, 2007) Το απρόσωπο και αναίτιο Κακό παίρνει τη μορφή δυο όμορφων νέων ντυμένων στα λευκά.
Το χρώμα ανατρέπει τις προσδοκίες
Το χρώμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ανατρέψει τις προσδοκίες που έχουμε εξαρχής ως θεατές, καταργώντας ή ανασκευάζοντας παγιωμένους συσχετισμούς και δημιουργώντας με αυτόν τον τρόπο μη αναμενόμενες αντιδράσεις.
Το χρώμα από μέσο γίνεται αντικείμενο της αφήγησης ή συμβάλλει στην μετα-αφήγηση
Είναι δυνατόν το χρώμα εκτός από τη συμβολή του ως οδηγού στο ξεδίπλωμα της ιστορίας να γίνει το ίδιο αντικείμενο της ιστορίας.
Στο Neon Demon η αισθητική της ταινίας (συμπεριλαμβανομένων των έντονων χρωμάτων και του neon που κατακλύζουν την οθόνη) δεν είναι μόνο ένα οπτικό μέσο για την αφήγηση της ιστορίας, αλλά αποτελεί παράλληλα και το αντικείμενό της: η εμμονή του κόσμου της μόδας με την ομορφιά και την αισθητική τελειότητα είναι το θέμα της ταινίας αλλά αφορά και την ίδια τη μορφή της. Ο Ρεφν στήνει με τελειομανία το οπτικό μέρος της ταινίας (τις αισθητικές επιλογές και τις χρωματικές παλέτες), με αποτέλεσμα η τελική μορφή της ταινίας και το περιεχόμενό της (θέμα της ταινίας) να υπηρετούν το ένα το άλλο και έτσι το χρώμα καταλήγει να αποτελεί ταυτόχρονα μέσο και αντικείμενο της αφήγησης.
Πηγές:
Basic Colour Theory https://www.colormatters.com/color-and-design/basic-color-theory
How to use colour in film: https://www.studiobinder.com/blog/how-to-use-color-in-film-50-examples-of-movie-color-palettes/
Colour in Storytelling: https://www.youtube.com/watch?v=aXgFcNUWqX0
Colour Psychology in Film: https://www.youtube.com/watch?v=lINVnA3rVIE
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου